ΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΣΙΝΕΜΑ ΣΤΑ 90's

Το φθινόπωρο του 2007, ο Γιώργος Μπουκάτσας προχώρησε σε μία έρευνα-ανασκόπηση τριών δεκαετιών στον αμερικανικό κινηματογράφο με βάση τις υποψηφιότητες για Όσκαρ Σκηνοθεσίας. Εδώ παραθέτουμε το κομμάτι που αφορά τη δεκαετία του '90.

Α.Π.

Αποφάσισα να προχωρήσω σε ένα παράτολμο και μάλλον ανώφελο πείραμα. Θα προσπαθήσω να κάνω μια αποτίμηση των τριών τελευταίων δεκαετιών του αμερικάνικου κινηματογράφου χρησιμοποιώντας ως οδηγό τις ταινίες που είχαν προταθεί κάθε χρονιά για Όσκαρ Σκηνοθεσίας. Κάθε ταινία θα βαθμολογείται στην κλίμακα 0-2, όπου το 2 σημαίνει ότι πρόκειται για κλασσική δημιουργία, άξια της όποιας φήμης της, 1 για ταινία που είναι αναμφίβολα αξιόλογη αλλά όχι απαραίτητα και αδιαφιλονίκητο αριστούργημα, ενώ το 0 αναφέρεται σε ταινίες, όχι απαραίτητα μέτριες ή κακές, αλλά που δεν πιστεύω ότι έχουν θέση σε μια δεκάδα, πόσο μάλλον πεντάδα, με τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς.
Μερικές μεθοδολογικές παρατηρήσεις προκειμένου να προλάβω τυχόν ενστάσεις/αντιρρήσεις:

1. Η ακόλουθη λίστα δεν έχει απόλυτη σημασία παρά σχετική. Σίγουρα υπάρχουν πάμπολλες κλασσικές ταινίες που δεν προτάθηκαν σε κάθε δεκαετία.
   
2. Επέλεξα το Οσκαρ Σκηνοθεσίας γιατί θεωρώ το Όσκαρ Καλύτερης ταινίας εντελώς αναξιόπιστο και περισσότερο δέσμιο εξωκινηματογραφικών σκοπιμοτήτων.
3. Έιναι αυτονόητο ότι αυτές δεν είναι απαραίτητα και οι καλύτερες ταινίες της κάθε δεκαετίας, σίγουρα όμως δεν είναι και απορριπτέες.
   
4. Παρακαλώ να μην λάβετε τοις μετρητοίς τα μονολεκτικά μου σχόλια (επαναλαμβάνω ότι 0 δεν σημαίνει απαραίτητα σκουπίδι). Αυτό που θα επιχειρήσω , αν και δεν ξέρω αν θα μπορέσω να το καταφέρω, είναι να εφαρμόσω συνεπή και σταθερά κριτήρια. Περιμένω τα πυρά σας σε κάθε περίπτωση!

	Year	Nominated for Best Director Οscar	Remarks
1	1990	Francis Ford Coppola - The Godfather: Part III	(2) Ταιριαστό κλείσιμο της μνημειώδους τριλογίας
2		Stephen Frears - The Grifters	(1) Γλαφυρή απεικόνιση του σύγχρονου αμοραλισμού
3		Barbet Schroeder - Reversal of Fortune	(0) Ενδιαφέρον δικαστικό δράμα
4		Martin Scorsese - Goodfellas	(2) Σπουδαίος Marty
5		Kevin Costner Dances with Wolves	(1) Σχηματικό μεν, όμορφο δε, Western
6	1991	Barry Levinson - Bugsy	(1) Ευπρεπές γκαγκστερικό φιλμ -η καλύτερη ταινία του Levinson
7		Ridley Scott - Thelma and Louise	(0) Aσήμαντο road movie, σκιά των προτύπων του είδους
8		John Singleton - Boyz N the Hood	(0) Ανώδυνο εργάκι
9		Oliver Stone - JFK	(1) Μάθημα Eisensteinικού μοντάζ και χειραγώγησης του θεατή
10		Jonathan Demme The Silence of the Lambs	(2)Εξαιρετικό και δημιουργικά νοσηρό θρίλερ
11	1992	Martin Brest - Scent of a Woman	(0)Η ταινία του καλού Σαμαρείτη στην πιο χονδροειδή της μορφή
12		Robert Altman - The Player	(1) Οξεία και διαπεραστική ματιά στους μηχανισμούς του Χόλυγουντ
13		James Ivory - Howards End	(2)Έξοχη ανατομία της φύσης της αγγλικής αριστοκρατίας
14		Neil Jordan - The Crying Game	(1)Πρωτότυπος προβληματισμός πάνω στο φαίνεσθαι και στο είναι
15		Clint Eastwood Unforgiven	(2)Απόλυτο αριστούργημα, σπάνιας σκηνοθετικής ωριμότητας
16	1993	Robert Altman - Short Cuts	(2)Οξυδερκέστατη, jazzικής ιδιοσυγκρασίας κοινωνική τοιχογραφία
17		Jane Campion - The Piano	(1) Η ποιητική φαντασία υπερνικά την προφανή πολεμική
18		James Ivory - The Remains of the Day	(2)Eξαιρετική αποτύπωση της προσωπικής παραίτησης από τα γήινα
19		Jim Sheridan - In the Name of the Father	(0) Τυπική ταινία καταγγελίας
20		Steven Spielberg Schindler's List	(2) Επίδειξη σκηνοθετικής επιδεξιότητας από τον Spielberg σε μια κορυφαία του στιγμή
21	1994	Woody Allen - Bullets Over Broadway	(1) Χιουμοριστικός και σπιρτόζος Woody
22		Krzysztof Kieslowski - Trois Couleurs Rouge	(1)Η προβληματική του Kiσλόφσκι αν και, αραιωμένη και στρογγυλεμένη, είναι πάντα γόνιμη.
23		Robert Redford - Quiz Show	(1) Σχολαστικό και διεισδυτικό χρονικό της εποχής του ψεύδους
24		Quentin Tarantino - Pulp Fiction	(2) Kαλώς ή κακώς, σημάδεψε όσο κανένα άλλο έργο την εποχή του
25		Robert Zemeckis Forrest Gump	(0) Ένας ανυπόφορος ύμνος στην ηλιθιότητα και την απάθεια
26	1995	Mike Figgis - Leaving Las Vegas	(1) Μνημειώδης καταγραφή ενός αργού θανάτου
27		Chris Noonan - Babe	(0) Eυχάριστη παιδική ταινία
28		Michael Radford - Il Postino	(0)Πλαδαρό μελό
29		Tim Robbins - Dead Man Walking	(0)Καλές ερμηνείες, τετριμμένη διεκπεραίωση
30		Mel Gibson Braveheart	(0)Aιμοσταγές παραλήρημα ενός ανισόρροπου μυαλού
31	1996	Joel Coen - Fargo	(2)Aσύλληπτη μαύρη κωμωδία με εξάρσεις θρίλλερ
32		Miloš Forman - The People vs. Larry Flynt	(1)Καυστική καταδίκη του ηθικού πουριτανισμού και της υποκρισίας
33		Scott Hicks - Shine	(0)Έξοχη κεντρική ερμηνεία σε μια δημαγωγική ταινία
34		Mike Leigh - Secrets & Lies	(2)Το ανθρωποκεντρικό σινεμά σε όλο του το μεγαλείο
35		Anthony Minghella The English Patient	(1) Eυπρεπέστατο μελό με καλές ερμηνείες από το πρωταγωνιστικό δίδυμο
36	1997	Peter Cattaneo - The Full Monty	(1) Εύστοχη κοινωνική σάτιρα
37		Atom Egoyan - The Sweet Hereafter	(1)Περίτεχνο οικογενειακό δράμα
38		Curtis Hanson - L.A. Confidential	(1)Αξιόλογο αστυνομικό φιλμ ανευ νουάρ αποχρώσεων
39		Gus Van Sant - Good Will Hunting	(0) Ενδιαφέρον μεν αλλά γρήγορα εκφυλίζεται λόγω σεναριακών υπερβολών και αβασάνιστων λύσεων
40		James Cameron Titanic	(0)Οι σκηνές του ναυαγίου σώζουν την ταινία από το ολοκληρωτικό ναυάγιο
41	1998	Roberto Benigni - La Vita è Bella	(1)Πετυχημένη απεικόνιση του τραγικού με κωμικά μέσα
42		John Madden - Shakespeare in Love	(0)Ανάλαφρη κομεντί δίχως περαιτέρω αξιώσεις
43		Terrence Malick - The Thin Red Line	(2)Αριστούργημα, μαζί με το Eyes Wide Shut, η καλύτερη ταινία της δεκαετίας
44		Peter Weir - The Truman Show	(1)Πρωτότυπη και ευρηματικά σκηνοθετημένη απεικόνιση του σύγχρονου σολιψισμού
45		Steven Spielberg Saving Private Ryan	(0)Φιλοπόλεμα αντιπολεμική ταινία
46	1999	Lasse Hallström - The Cider House Rules	(0)Επίπεδο φιλμ που δεν αξιοποιεί τις δυνατότητες του αιρετικού του θέματος
47		Spike Jonze - Being John Malkovich	(1)Έξοχη σουρεαλιστική κομεντί
48		Michael Mann - The Insider	(2)Αριστουργηματική σύνθεση πραγματικών δεδομένων και δραματικών στοιχείων
49		M. Night Shyamalan - The Sixth Sense	(0)Υπερεκτιμημένο, αν και ατμοσφαιρικό, εργάκι του φανταστικού
50		Sam Mendes American Beauty	(1)Απολαυστικό κυρίως ως μάυρη σάτιρα της suburbia

Τα 90s τοποθετούνται, σε σχέση με τα 70's και τα 80's, κάπου στη μέση. Οι υπερμεγέθεις παραγωγές εξακολούθησαν να έχουν μεν την ίδια απήχηση με το κόστος τους διαρκώς να πολλαπλασιάζεται, παράλληλα όμως υπήρξε και μια αισθητή ισχυροποίηση ενός παραλλήλου κυκλώματος παραγωγής ταινιών χαμηλοτέρου κόστους και έδωσε την ευκαιρία σε αρκετά νέα ταλέντα να εκφραστούν. Στην πρώτη γραμμή αυτών ανήκουν ο Paul Thomas Anderson (ίσως ο σημαντικότερος σκηνοθέτης της γενιάς του), ο David Fincher, ο πολυσχιδής Steven Soderbergh, ο Quentin Tarantino, o David Gordon Green, o Wes Anderson κ.α. Αυτό που μπορεί να παρατηρήσει κανείς είναι μια σχετικά, σε σχέση με τα 70s, μειωμενη δραστηριότητα αυτών των σκηνοθετών, κάτι που ίσως εξηγεί μερικώς και τον μειωμένο αριθμό αριστουργημάτων στα 90s. Είτε πρόκειται περί δημιουργικής αφλογιστίας, είτε περί έλλειψης επαρκούς χρηματοδότησης, με εξαίρεση τον παραγωγικότατο Soderbergh, οι υπόλοιποι εκ των προαναφερθέντων σκηνοθετών βγάζουν στην καλύτερη περίπτωση μία ταινία ανά τρία-τέσσερα περίπου χρόνια, εκεί που στα 70s σχεδόν ανά ένα-δύο χρόνια είχες μια ταινία του Coppola ή του Scorsese. Προέκταση των 90s αποτελούν και τα 0s χωρίς μέχρι στιγμής αισθητές διαφοροποιήσεις, αν και ο αριθμός των πρωτοεμφανιζόμενων ταλέντων είναι έως τώρα σαφώς μικρότερος.

Γιώργος Μπουκάτσας